پوکی استخوان یک مشکل شایع است که باعث میشود استخوانهای شما بهطور غیرعادی ضعیف شده و بهراحتی دچار شکستگی شوند. زنان پس از یائسگی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند، زیرا سطح استروژن، که یک هورمون زنانه مؤثر در حفظ توده استخوانی است، کاهش مییابد.
خوشبختانه، درمانهای پیشگیرانهای در دسترس هستند که میتوانند به حفظ یا افزایش تراکم استخوان شما کمک کنند. اگر قبلاً به پوکی استخوان مبتلا شدهاید، روشهای درمانیای وجود دارند که میتوانند از دست دادن بیشتر توده استخوانی را کاهش داده یا تراکم استخوان را افزایش دهند. در این مقاله از اکسیرناب به روشهای درمانی موجود برای پیشگیری و رفع پوکی استخوان شدید میپردازیم.
پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان یک بیماری است که باعث ضعف و کاهش تراکم استخوانها میشود. این بیماری موجب نازکتر و کمچگالتر شدن استخوانها از حد طبیعی میشود. افراد مبتلا به پوکی استخوان بسیار بیشتر در معرض شکستگیهای استخوانی قرار دارند.
به طور معمول، استخوانهای شما متراکم و قوی هستند و میتوانند وزن بدن شما را تحمل کرده و بیشتر ضربات را جذب کنند. با افزایش سن، استخوانها بهطور طبیعی مقداری از تراکم خود را از دست میدهند و توانایی بازسازی (ترمیم) آنها کاهش مییابد. اما در افراد مبتلا به پوکی استخوان، استخوانها بسیار شکنندهتر و ضعیفتر از حد معمول هستند.
اکثر افراد تا زمانی که دچار شکستگی استخوان نشوند، متوجه ابتلا به پوکی استخوان نمیشوند. این بیماری میتواند هر یک از استخوانهای بدن را تحت تأثیر قرار دهد، اما استخوانهایی که بیشتر در معرض شکستگی قرار دارند، شامل موارد زیر هستند:
- استخوان لگن (شکستگی لگن)
- مچ دست
- ستون فقرات (مهرههای شکسته)
هرچه زودتر یک متخصص مراقبتهای بهداشتی پوکی استخوان را تشخیص دهد، احتمال شکستگی استخوان کاهش مییابد. در صورتی که بیش از ۶۵ سال سن دارید، بعد از ۵۰ سالگی دچار شکستگی شدهاید، یا یکی از اعضای خانوادهتان دچار پوکی استخوان است، از پزشک خود درباره سنجش تراکم استخوان سؤال کنید.
پوکی استخوان چقدر شایع است؟
بیش از ۵۰ میلیون نفر در ایالات متحده با پوکی استخوان زندگی میکنند. این بیماری در افراد بالای ۵۰ سال شایعتر است. متخصصان تخمین میزنند که نیمی از زنان و یکچهارم مردان بالای ۵۰ سال به پوکی استخوان مبتلا هستند.
بررسیها نشان دادهاند که از هر ۳ فرد بالای ۵۰ سال، یک نفر که هنوز به پوکی استخوان مبتلا نشده، درجاتی از کاهش تراکم استخوان (استئوپنی) دارد. استئوپنی علائم اولیه پوکی استخوان است و در صورت عدم درمان، میتواند به پوکی استخوان تبدیل شود.
علائم پوکی استخوان چیست؟
برخلاف بسیاری از بیماریهای دیگر، پوکی استخوان علائمی ندارد. به همین دلیل، پزشکان گاهی آن را یک بیماری خاموش مینامند. شما هیچ علامت خاصی مانند سردرد، تب یا معدهدرد که نشان دهد مشکلی در بدن شما وجود دارد، احساس نخواهید کرد.
شایعترین علامت، شکستگی ناگهانی استخوان است، بهویژه پس از یک زمین خوردن یا حادثهای جزئی که معمولاً نباید باعث شکستگی شود. اگرچه پوکی استخوان بهطور مستقیم علائمی ایجاد نمیکند، اما ممکن است برخی تغییرات در بدن شما نشاندهنده کاهش قدرت یا تراکم استخوان باشد. این علائم هشداردهنده شامل موارد زیر هستند:
- کاهش قد بیش از ۲.۵ سانتیمتر
- تغییر در وضعیت طبیعی بدن (قوز کردن یا خم شدن به جلو)
- تنگی نفس (در صورتی که فشرده شدن مهرههای ستون فقرات باعث کاهش ظرفیت ریهها شود)
- درد در قسمت پایین کمر (درد در مهرههای کمری)
این تغییرات فیزیکی ممکن است برای خودتان قابلتشخیص نباشد، اما اطرافیان شما ممکن است متوجه تغییراتی در قامت، قد یا وضعیت بدن شما شوند. بعضا در افراد مسن، این میتواند نشانهای باشد که باید به پزشک مراجعه کنید و تست تراکم استخوان انجام دهید.
پیشگیری و رفع پوکی استخوان شدید
برخی از مهمترین عوامل در پیشگیری و رفع پوکی استخوان شدید شامل داشتن یک رژیم غذایی سالم، انجام ورزش منظم و اجتناب از سیگار کشیدن است. این توصیهها برای مردان و زنان بهطور یکسان کاربرد دارند.
رژیم غذایی
یک رژیم غذایی بهینه برای سلامت استخوان شامل دریافت کافی پروتئین و کالری، و همچنین مقدار مناسبی از کلسیم و ویتامین D است که برای حفظ تشکیل و تراکم مناسب استخوان ضروری هستند.
مصرف کلسیم
متخصصان توصیه میکنند که زنان پیش از یائسگی و مردان حداقل ۱۰۰۰ میلیگرم کلسیم در روز برای رفع پوکی استخوان شدید و یا پیشگیری از آن مصرف کنند؛ این مقدار شامل کلسیم موجود در غذاها و نوشیدنیها به همراه مکملها (مانند قرصهای کلسیم) است که در صورت دریافت ناکافی کلسیم از رژیم غذایی، ممکن است مورد نیاز باشد. زنان پس از یائسگی باید روزانه ۱۲۰۰ میلیگرم کلسیم مصرف کنند (مجموع کلسیم دریافتی از رژیم غذایی و مکملها). با این حال، نباید بیش از ۲۰۰۰ میلیگرم کلسیم در روز مصرف کنید، زیرا ممکن است عوارض جانبی داشته باشد.
منابع غذایی اصلی کلسیم شامل شیر و سایر محصولات لبنی مانند پنیر، ماست، و سبزیجاتی مانند کلمبرگ و بروکلی است. اگر دریافت کلسیم شما از رژیم غذایی کافی نباشد، پزشک ممکن است، مکملهای کلسیم را توصیه کند. این مکملها به دو شکل کربنات کلسیم و سیترات کلسیم موجود هستند. کربنات کلسیم باید همراه غذا مصرف شود، در حالی که سیترات کلسیم را میتوان با معده خالی نیز مصرف کرد. در صورتی که نیاز به مصرف بیش از ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیگرم کلسیم در روز داشته باشید، باید آن را در دوزهای جداگانه (مثلاً یکبار صبح و یکبار عصر) مصرف کنید.
مصرف ویتامین D
متخصصان همچنین توصیه میکنند که مردان بالای ۷۰ سال و زنان یائسه روزانه ۸۰۰ واحد بینالمللی (۲۰ میکروگرم) ویتامین D برای رفع پوکی استخوان مصرف کنند. این مقدار میتواند باعث کاهش از دست دادن توده استخوانی و کاهش خطر شکستگی در افراد مسن شود. برای زنان پیش از یائسگی و مردان جوانتر مبتلا به پوکی استخوان، مقدار ۶۰۰ واحد بینالمللی (۱۵ میکروگرم) ویتامین D در روز معمولاً توصیه میشود.
پودر اکسیرناب
با توجه به Disability و bone fraction هایی که متعاقب پوکی استخوان برای بیماران اتفاق میافتد، پیشگیری و رفع پوکی استخوان شدید از اهمیت بالایی برخوردار است. پودر جوانه گندم اکسیرناب، دارای مقادیر کاملی از ویتامین Ca، Mg، P، Alkaline Phosphatase، Albumin D است.
این پودر، کامپوننتها و میکروالمانهای موثر بر تحریک استئوبلاستها، که فرآیند ترمیم و ساخت استخوان را دارند، تامین میکند.
داروهایی که خطر پوکی استخوان را افزایش میدهند
برخی از داروها میتوانند موجب افزایش از دست دادن استخوان شوند، بهویژه اگر در دوزهای بالا یا برای مدت طولانی استفاده شوند. در برخی موارد، میتوان با توقف دارو، کاهش دوز یا جایگزینی آن با دارویی دیگر، خطر پوکی استخوان را کاهش داد. داروهایی که ممکن است موجب افزایش از دست دادن استخوان شوند عبارتند از:
- گلوکوکورتیکوئیدها (مانند پردنیزون)
- هپارین (یک داروی ضدانعقاد برای جلوگیری و درمان لختههای خونی غیرطبیعی)
- برخی از داروهای ضدتشنج (مانند فنیتوئین، کاربامازپین، پریمیدون و فنوباربیتال)
- مهارکنندههای آروماتاز برای درمان سرطان سینه (مانند لتروزول، آناستروزول)
در پایان
در این مقاله به طور کامل به بررسی رفع پوکی استخوان شدید، علائم آن و … پرداختیم. پوکی استخوان یک بیماری خاموش و شایع است که باعث کاهش تراکم و ضعف استخوانها میشود و در نهایت خطر شکستگیهای جدی را افزایش میدهد. این بیماری بیشتر در افراد مسن، بهویژه زنان پس از یائسگی، دیده میشود و عواملی مانند ژنتیک، سبک زندگی، تغذیه نامناسب و برخی بیماریها در ابتلا به آن نقش دارند.
از آنجایی که پوکی استخوان معمولاً بدون علائم اولیه مشخص پیشرفت میکند، تشخیص زودهنگام از طریق تست تراکم استخوان اهمیت ویژهای دارد. اقدامات پیشگیرانه، مانند مصرف کافی کلسیم و ویتامین D، ورزش منظم، پرهیز از سیگار و الکل، و رعایت یک سبک زندگی سالم، میتواند به کاهش سرعت پیشرفت این بیماری کمک کند. در صورت تشخیص، درمانهای دارویی و تغییرات در سبک زندگی میتوانند به بهبود وضعیت استخوانها و کاهش خطر شکستگی کمک کنند.
منابع
https://www.uptodate.com/contents/osteoporosis-prevention-and-treatment-beyond-the-basics/print
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4443-osteoporosis