سندرم روده تحریک پذیر، بیماری مزمن است که باید آن را در بلندمدت مدیریت کرد. اگرچه این بیماری منجر به مشکلات جدیتر نمیشود، اما میتواند تأثیر قابل توجهی بر زندگی روزمره شما بگذارد، بنابراین یافتن راههایی برای کنترل آن اهمیت زیادی دارد.
سیستم گوارشی و مغز به طور مداوم پیامهایی را با یکدیگر رد و بدل میکنند. این سیستم ارتباطی چندجهته به نام محور روده مغز شناخته میشود. به دلیل این ارتباط، علائم IBS میتوانند بر خلق و خوی فرد تأثیر بگذارند و بالعکس، وضعیت روحی فرد نیز ممکن است بر شدت علائم تأثیرگذار باشد. موقعیتهای استرسزا یا عاطفی میتوانند باعث تغییراتی در روده شما شوند و سلامت روده نیز ممکن است سیگنالهایی به مغز ارسال کند که بر سلامت روانی شما اثر بگذارد.
در حال حاضر، درمان قطعی برای سندرم روده تحریک پذیر و استرس وجود ندارد. با این حال، از طریق مدیریت استرس و مراقبت از سلامت روان، میتوانید علائم IBS را کاهش دهید.
علت سندرم روده تحریک پذیر (IBS) چیست و چه کسانی در معرض خطر هستند؟
علت دقیق IBS هنوز ناشناخته است، اما دکتر سلوحی توضیح میدهد که علل احتمالی آن شامل موارد زیر است:
- حساسیت بیش از حد اعصاب دستگاه گوارش یا سیستم ایمنی
- عبور سریع یا کند غذا از روده
- استرس
- سابقه خانوادگی IBS
علاوه بر این، IBS پس از عفونت میتواند به دلیل یک عفونت باکتریایی قبلی در روده ایجاد شود که پس از آن، باعث بروز این سندرم میشود.
عواملی که خطر ابتلا به IBS را افزایش میدهند:
- سن کمتر از ۵۰ سال
- زن بودن
- سابقه خانوادگی IBS
- داشتن سابقه اضطراب، افسردگی یا سایر مشکلات سلامت روان
علائم رایج IBS نیز عبارتاند از:
✅ گرفتگی عضلات شکمی
✅ درد شکم
✅ نفخ
✅ گاز روده
✅ اسهال و/یا یبوست
این علائم معمولاً متناوب هستند؛ ممکن است چند روز، چند هفته یا حتی چند ماه طول بکشند و شدت آنها متغیر باشد.
تأثیر استرس و اضطراب بر عملکرد گوارش
سطوح بالای استرس با تغییرات مرتبط با IBS در سیستم گوارشی شما ارتباط دارد. این تغییرات شامل موارد زیر میشود:
- التهاب
- پاسخهای بیشفعال ایمنی
- تغییر در سد محافظتی روده
ارتباط مغز و روده از طریق سیستم عصبی مرکزی (مغز و اعصاب) که شامل سیستم عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک است، برقرار میشود.
سیستم عصبی سمپاتیک با مکانیزم “جنگ یا گریز“ مرتبط است که در پاسخ به تهدیدات درکشده فعال میشود. وقتی این پاسخ فعال شود، مجموعهای از واکنشها رخ میدهد که با ترشح هورمونهای خاصی آغاز میشود. این هورمونها ضربان قلب را افزایش میدهند تا خون بیشتری به عضلات پمپاژ شود (برای واکنش به تهدید)، در حالی که فرآیندهای گوارشی کند یا حتی متوقف میشوند.
سیستم عصبی پاراسمپاتیک که به عنوان “استراحت و گوارش“ شناخته میشود، عملکردهایی مانند دفع ادرار، هضم غذا، تولید اشک و بزاق را کنترل میکند—به طور کلی، بسیاری از عملکردهای ضروری بدن را در طول روز تنظیم میکند.
این دو سیستم معمولاً با همکاری یکدیگر عمل میکنند. هنگامی که سیستم سمپاتیک برای مقابله با تهدید فعال میشود، پس از رفع تهدید، سیستم پاراسمپاتیک دوباره تعادل را برقرار کرده و عملکردهای حیاتی بدن را از سر میگیرد.
اما اگر فرد دچار استرس مزمن شود، بدن نمیتواند به وضعیت تعادل بازگردد، که این مسئله میتواند بر عملکردهایی مانند گوارش تأثیر بگذارد.
همچنین، روده ممکن است سیگنالهایی به مغز ارسال کند که نشاندهندهی وجود مشکلی باشد. تحقیقات نشان میدهند که این پیامها میتوانند بر خلق و خو تأثیر گذاشته و در نتیجه، مجدداً بر گوارش اثرگذار باشند. میکروبیوم روده (مجموعهی میکروارگانیسمهای روده) در این میان نقش کلیدی دارد. طبق بررسیهای علمی انجامشده در سال 2021، باکتریهای رودهای با مغز و سیستم گوارشی در ارتباط هستند. زمانی که تعادل این ارتباط مختل شود، احساسات، حساسیتهای حسی و عملکردهای گوارشی تحت تأثیر قرار میگیرند.
اکسیر ناب | استرس و اضطراب
استرس و اضطراب از رایجترین چالشهای روانی در زندگی مدرن هستند که میتوانند تمامی جنبههای زندگی فرد، از روابط شخصی گرفته تا عملکرد شغلی، را تحت تأثیر قرار دهند. با محصولاتی نظیر اکسیرناب، با تاییدیه و مجوز، با استرس درونی خود خداحافظی کنید.
فشارهای کاری، مشکلات شخصی و تغییرات غیرمنتظره میتوانند سلامت روان را تحت تأثیر قرار دهند و کیفیت زندگی را کاهش دهند. با این حال، شناخت و بهکارگیری روشهای مؤثر در درمان استرس و اضطراب و این احساسات میتواند به کاهش تنشهای روزانه و بهبود آرامش ذهنی کمک کند.
پاسخ استرسی بیش از حد ممکن است باعث تغییر در نحوهی ارتباط روده و مغز شود. برای افراد مبتلا به IBS، این تغییرات میتوانند احتمال بروز علائم زیر را افزایش دهند:
- درد شکمی
- اسهال
- یبوست
تحقیقات نشان دادهاند که افراد مبتلا به IBS سطوح بالاتری از اضطراب و افسردگی را نسبت به افراد بدون این بیماری تجربه میکنند. استرس و تجارب آسیبزا اغلب با تشدید علائم IBS همراه هستند. علاوه بر این، خود IBS نیز میتواند منبعی از استرس باشد. زمانی که علائم IBS بر زندگی روزمرهی فرد تأثیر بگذارند، این نگرانیها میتوانند سطوح استرس را افزایش داده و در نتیجه، عملکرد گوارشی را مجدداً تحت تأثیر قرار دهند.
ارتباط بین سندرم روده تحریک پذیر و استرس
سندرم روده تحریکپذیر مدتهاست که با وضعیت روانی افراد مرتبط دانسته شده است، بهگونهای که استرس یکی از محرکهای شناختهشده آن محسوب میشود. این وضعیت اغلب بهعنوان یک چرخه معیوب توصیف میشود؛ به این معنا که استرس شدید میتواند منجر به تشدید علائم IBS شود (که به آن IBS ناشی از استرس نیز گفته میشود)، اما از سوی دیگر، تجربه این علائم میتواند خود موجب افزایش سطح استرس، اضطراب و افسردگی گردد.
تصویر فوق چرخه معیوب اضطراب را توضیح میدهد و نشان میدهد که چگونه یک محرک که میتواند یک رویداد آسیبزا در زندگی، عفونت یا هر دو باشد، میتواند منجر به تغییراتی در عملکرد روده شود. این تغییرات میتوانند باعث بروز علائم گوارشی شده و منجر به تغییر در روالهای روزمره یا عادات غذایی فرد شوند؛ زیرا او تلاش میکند با شرایط کنار بیاید. نگرانیهایی که ممکن است قابلتوجه باشند، به مرور بر زندگی کاری یا اجتماعی ما تأثیر گذاشته و در نهایت میتوانند به بروز اضطراب یا افسردگی منجر شوند.
روشهای مدیریت سندرم روده تحریک پذیر و استرس و اضطراب
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد کنترل استرس میتواند به کاهش علائم IBS کمک کند. دلیل این امر آن است که روده دارای یک سیستم عصبی مستقل به نام “سیستم عصبی رودهای” است که عملکرد گوارشی را کنترل میکند و بهطور مداوم با مغز ارتباط دارد. این ارتباط میتواند نقش کلیدی در مدیریت IBS داشته باشد. شناسایی محرکهای استرس میتواند مفید باشد، و نگهداشتن یک دفترچه یادداشت میتواند گام نخست باشد.
در دفترچهی خود، میتوانید وقایع روزانه و وضعیت علائم IBS را یادداشت کنید. هیچ جزئیاتی بیاهمیت نیست. ممکن است لازم باشد این دفترچه را برای چندین هفته نگه دارید تا الگوهای رفتاری مشخص شوند. کدام موقعیتها، احساسات یا افکار معمولاً علائم IBS را تحریک یا تشدید میکنند؟
در مورد استرسهایی که قابل اجتناب نیستند، تکنیکهای کاهش استرس میتوانند به مدیریت اثرات آن بر بدن و سیستم گوارشی کمک کنند.
کارهایی که میتوانید برای کاهش استرس انجام دهید شامل موارد زیر میشوند:
- انجام فعالیتهای سرگرمکننده مانند صحبت با یک دوست، مطالعه، گوش دادن به موسیقی یا گردش برای آزاد کردن ذهن خود
- ورزش کردن:
- پیادهروی، دویدن، شنا و سایر فعالیتهای فیزیکی میتوانند استرس و افسردگی را کاهش داده و به تنظیم انقباضات روده کمک کنند.
3. تمرینات ذهن و بدن:
- مدیتیشن، تمرینات تنفس عمیق، یوگا، تایچی و چیگونگ همگی میتوانند واکنش بدن را نسبت به استرس کاهش دهند.
4. کلاسهای کاهش استرس مبتنی بر ذهنآگاهی:
- این کلاسها به شما کمک میکنند که شیوه تفکر خود را تغییر داده و استرس را بهتر مدیریت کنید.
5. تکنیکهای آرامسازی:
- شامل تنفس عمیق و تصویرسازی ذهنی (Visualization) که در آن صحنههای آرامشبخش را در ذهن خود تصور میکنید.
همچنین وجود خواب کافی و داشتن رژیم غذایی مناسب برای IBS میتواند در کنترل این سندرم به شما کمک کند.
مراجعه به پزشک برای درمان سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
اگر هنوز احساس تنش و اضطراب دارید، باید با پزشک مشورت کنید. در ابتدا مطمئن شوید که درمان مناسبی برای یبوست یا اسهال خود دریافت کردهاید و سپس در مورد تأثیر رواندرمانی بر IBS صحبت کنید.
بیماران مبتلا به IBS باید در ابتدا با پزشک عمومی خود مشورت کنند و در صورت مؤثر نبودن درمانهای اولیه، به درمانهای روانشناختی روی آورند.
تحقیقات نشان دادهاند که دو سوم بیماران IBS با تغییر رژیم غذایی و مصرف داروها بهبود مییابند، اما در یک سوم دیگر، علائم شدیدتر است و رواندرمانی میتواند برای درمان مفید باشد.
کدام علائم IBS با استرس مرتبط هستند؟
استرس حاد و مزمن میتواند طیف وسیعی از تأثیرات ناخوشایند را بر سیستم گوارشی ایجاد کند، از جمله:
- افزایش اسپاسمهای عضلانی در روده (کولیکهای گوارشی)
- تغییر در سرعت حرکت غذا در دستگاه گوارش (اسهال یا یبوست)
- افزایش حساسیت در روده، که میتواند باعث افزایش ادراک درد و نفخ شود
- افزایش تولید گازهای رودهای
- تغییر در ترکیب میکروبیوم روده
- افزایش نفوذپذیری روده، که میتواند التهاب و تغییرات در سیستم ایمنی را تسریع کند
تمام این تغییرات ناشی از استرس میتوانند باعث تحریک یا تشدید علائم سندرم روده تحریک پذیر و استرس شوند.
نقش رواندرمانی در درمان IBS
یک رواندرمانگر میتواند به شما بیاموزد که چگونه چرخه ذهن و بدن را که باعث بدتر شدن علائم IBS میشود، بشکنید. همچنین، به شما استراتژیهایی برای مقابله با محرکهای IBS و نحوه مدیریت شرایط استرسزا ارائه میدهد.
درمانهای روانشناختی مؤثر در IBS شامل موارد زیر هستند:
1. رفتاردرمانی شناختی (CBT)
- نوعی گفتاردرمانی که به شما کمک میکند محرکهای IBS را شناسایی کرده و واکنشهای خود را تغییر دهید.
- مثال: اگر غذا خوردن در رستوران باعث اضطراب شما میشود، CBT میتواند به شما کمک کند که الگوهای فکری خود را شناسایی و اصلاح کنید.
2. رواندرمانی پویشی (Psychodynamic Therapy)
- این روش بر بررسی تأثیر احساسات بر IBS تمرکز دارد.
- تکنیکهای مدیریت استرس و آرامسازی بخش اصلی این درمان هستند.
3. هیپنوتراپی
- این تکنیک شامل استفاده از هیپنوتیزم برای ایجاد آرامش عمیق و پذیرش تغییرات مثبت در مدیریت استرس و رفتارهای مرتبط با IBS است.
- بیمار در حالت هوشیاری باقی میماند و کنترل کامل بر رفتارهای خود دارد.
4. آموزش آرامسازی (Relaxation Training)
- یک تکنیک مهم در این روش، آرامسازی پیشرونده عضلانی (Progressive Muscle Relaxation) است.
- در این روش، فرد عضلات خود را بهطور متوالی سفت و سپس شل میکند تا تفاوت بین تنش و آرامش را احساس کند.
5. بیوفیدبک (Biofeedback)
- در این روش، بیمار به دستگاهی متصل میشود که اطلاعاتی در مورد عملکرد بدن او ارائه میدهد. این تکنیک میتواند به کنترل بهتر عضلات مرتبط با حرکات روده کمک کند.
جمعبندی
در این مقاله از فروشگاه اکسیرناب اگرچه ارتباط دقیق بین سندرم روده تحریک پذیر و استرس هنوز کاملاً مشخص نیست، اما شواهد علمی نشان میدهند که این عوامل ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. کنترل استرس و اضطراب میتواند نقش مهمی در مدیریت علائم IBS داشته باشد.
در صورتی که علائم IBS زندگی روزمره شما را مختل کردهاند، توصیه میشود:
✅ به پزشک مراجعه کنید تا از عدم وجود سایر مشکلات گوارشی اطمینان حاصل کنید.
✅ شیوه زندگی سالمتری را در پیش بگیرید و از استراتژیهای کاهش استرس استفاده کنید.
✅ در صورت شدید بودن علائم، رواندرمانی را بهعنوان یک گزینه درمانی در نظر بگیرید.
یک پاسخ
من سندرم روده تحریک پذیر داشتم ولی با مصرف پودر اکسیرناب بهتر شدم، تیم پشتیبانی همیشه پیگیری می کردند تا محصول درست مصرف کنم، پشتیبانی و مشاوره خوبی دارن. الان حدود سه ماهه که پودر اکسیرناب رو مصرف می کنم و اضطراب و استرسم تا حدود خیلی زیادی کم شده و بیماری IBS من خیلی بهبود پیدا کرده.